Koniec wieku

Od 1824 r. gmina z sąsiednimi osadami i częścią Tatr znajdowała się w rękach prywatnych. Gdy po upadku hut w Kuźnicach zbankrutował kolejny właściciel dóbr zakopiańskich, wrocławski kupiec Magnus Peltz, posiadłość wystawiono w 1889 r. na licytację. Cóż to były za czasy, ktoś o dostatecznie pełnej kieszeni mógł sobie kupić na własność Zakopane ze sporym kawałkiem Tatr. Powstała szansa, że pomimo trwania zaborów, ten skrawek ziemi przejmie polski właściciel – i rzeczywiście, po drobnych perypetiach nabył go hrabia Władysław Zamoyski. Tymczasem przyjeżdżali najsłynniejsi artyści trzech zaborów: Paderewski, Sienkiewicz, Modrzejewska, Witkiewicz i inni. Stanisław Witkiewicz senior kreował wzorowany na góralskiej architekturze i zdobnictwie styl zakopiański na narodowy.

Ogromny krok ku przybliżeniu światu coraz modniejszej wśród Polaków wioski uczyniło doprowadzenie linii kolejowej w 1899 r. Spowodowało to zmiany liczby przybywających gości. Podróż z Krakowa z dwudniowej skróciła się do kilku godzin. Frekwencja przybyszów osiągnęła osiem tysięcy na rok, większość z nich przybywało w celach czysto turystycznych, co wymagało budowy nowych pokoi do wynajęcia, willi, pensjonatów i hoteli. Z nastaniem la belle epoąue przypadły początki zakopiańskiego czasopiśmiennictwa, a także narciarstwa. Narciarze stali się kolejną grupą ówczesnych bywalców Zakopanego, oprócz letników, kuracjuszy, przedstawicieli światka artystycznego i turystów zwanych szumnie taternikami. W ostatnich latach ubiegłego wieku powstał także duży murowany kościół parafialny przy dolnych Krupówkach.