Orientacja w mieście Zakopane
W Zakopanem trudno się zgubić, a jeśli nawet popadniesz w stan chwilowej dezorientacji, łatwo z niego wyjść dzięki wyraźnym punktom orientacyjnym. Widoczne z każdego niemal miejsca Tatry oznaczają południe. Tam, gdzie zaczynają się góry, kończy się miasto. Północną granicę wyznacza Gubałówka – łagodny stok porośnięty ciemnozielonym lasem, na którego szczycie stoi wysoki maszt RTV i kanciasta restauracja Gubałówka.
Gdzieś pomiędzy Tatrami i Gubałówką wyrasta ponad dachy domów strzelista zielonkawa wieża kościoła parafialnego. Kierując się ku niej z każdego miejsca, zawsze dojdziesz do centralnej ulicy Zakopanego – Krupówek.
Układ głównych ulic
Główne ulice biegną w dwóch kierunkach – z południowego wschodu na północny zachód (Jagiellońska, 3 Maja, Krupówki wraz z przedłużeniem – Zamoyskiego, Chałubińskiego, Przewodników Tatrzańskich, Piłsudskiego i Grunwaldzka) i ze wschodu na zachód (Kościuszki, Nowotarska, Powstańców Śląskich i Kościeliska). Gęstą siatkę uzupełniają niedługie, maksymalnie 500-metrowe uliczki. Nie należy lekceważyć dróg i ścieżek pozbawionych oficjalnych nazw, które w znacznym stopniu skracają wiele przejść, choć mogą narazić łydki lubiących skróty na bliskie spotkanie z zębami nadgorliwych psów. Co do systemu numeracji ulic, należy się ostrzeżenie:
Uwaga! Wiele domów stojących przy jednej ulicy ma w adresie nazwę i numer innej. Na przykład sklep funkcjonujący przy Krupówkach ma w adresie numer ulicy Zaruskiego. W związku z tym trzeba być przygotowanym na błądzenie i kręcenie się w kółko. Przy zasięganiu informacji o adresie lepiej jest podać obiekt, którego się szuka niż numer domu i ulicę. Powodzenia!
Dzielnice, przysiółki i wzniesienia
Zakopane leży na Podhalu, jednak jego granice administracyjne obejmują także część Tatrzańskiego Parku Narodowego. Od południa granica miasta wyznaczona przez Tatry przebiega następująco: od Doliny Suchej Wody na południe, przez Żółtą Turnię (2087 m), Granaty i Kozi Wierch, dalej na zachód przez teoretycznie najwyższy punkt Zakopanego – Świnkę (2301 m) i grzbietem Tatr do Kasprowego Wierchu (1955 m), potem wschodnią częścią Czerwonych Wierchów dociera do Małołączniaka (2096 m), aby zejść na północ ku Dolinie Malej Łąki.
Północną granicę miasta stanowi Pogórze Gubałowskie z Gubałówką (1120 m), a północnymi sąsiadami są Nowe Bystre i Ząb. Od zachodu graniczy z Kościeliskiem, a od wschodu z Poroninem i Murzasichlem.
Zakopane podzielone jest na dzielnice i liczne przysiółki, których miana wywodzą się przeważnie od nazwisk góralskich rodów. Mamy więc Szymony, Tatary, Gawlaki, Sobczakówkę, Krzeptówki i pół setki innych. Tylko nieliczni mieszkańcy potrafią połapać się w tych administracyjnych i potocznych podziałach. Dlatego warto zapamiętać coś w rodzaju zakopiańskiej Róży Wiatrów, czyli lokalizację najczęściej odwiedzanych miejsc:
• dzielnica Harenda wraz z przyległymi siołami leży na północnym wschodzie, przy drodze wjazdowej do Zakopanego od strony Poronina. Można tam dojść lub dojechać okrężną trasą przez Olczę. Hasło wywoławcze dla busiarzy lub kierowców PKS-u brzmi: na Harendę, do Poronina lub na Olczę;
• Toporowa Cyrhla na zachód od miasta, w pobliżu Tatr, przy drodze do Morskiego Oka. Hasło: na Bystre lub na Cyrhlę;
• Olcza, obficie otoczona przysiółkami, na zachód przy Drodze do Olczy łączącej Bystre z Harendą. Hasło: na Olczę;
• Przy ul. Kościeliskiej wiodącej, jak nazwa wskazuje, do Doliny Kościeliskiej, znajdują się Skibówki i Krzeptówki. Wystarczy wymienić przystanek po drodze do doliny.
Sieć wodna
Sieć wodna Zakopanego jest dosyć gęsta, co nie ułatwia identyfikacji poszczególnych rzeczek. Głównym potokiem w mieście jest płynąca z zachodu na wschód Cicha Woda, która pochłaniając za nowym cmentarzem strumień o adekwatnej nazwie Bystra, biegnie dalej jako Zakopianka. Innymi dużymi potokami są Młyniska i Foluszowy, spływające z górskich dolin na północ i wpadające do Cichej Wody. Pomniejsze strugi, kończące pośrednio lub bezpośrednio w Cichej Wodzie, to: potok Za Bramką, potok Młynkowiec, Biały Potok, Czarny Potok, potok Spadowiec. Chyców Potok i Bachledzki Potok wpadają do Zakopianki.